Opgepakt na aanhouden dief

Afgelopen week heeft de politie 4 mannen opgepakt die vorige week een dief hebben aangehouden. De dief raakte bij de aanhouding ernstig gewond en ligt in coma. Dergelijke berichten roepen bij mensen altijd veel vragen op. Daarom hieronder een korte juridische toelichting op dergelijke situaties.

 

In een geval van heterdaad, is iedereen bevoegd een verdachte aan te houden (artikel 53 Wetboek van Strafvordering). Dus, wanneer u een inbreker betrapt, dan mag u de inbreker aanhouden om hem vervolgens over te dragen aan de politie.

 

Indien de verdachte meewerkt, mag u hierbij geen geweld gebruiken. Indien de verdachte zich tegen de aanhouding verzet, dan mag u zich in beginsel hiertegen met geweld verdedigen. Immers, niet strafbaar is hij die een feit begaat geboden door noodweer, oftewel de noodzakelijke verdediging van lijf, eerbaarheid of goed, tegen een wederrechtelijke aanranding (artikel 41 Wetboek van Strafrecht). Zoals premier Mark Rutte vandaag in de media vertelde, moet deze verdediging en het bijbehorende geweld wel ‘proportioneel’ zijn, dat wil zeggen: in verhouding staan tot het strafbare feit en het geweld dat door de verdachte wordt gehanteerd.

 

De beoordeling van de proportionaliteit ligt in eerste instantie bij het openbaar ministerie (OM). Indien het OM het geweld disproportioneel vindt, zal zij overgaan tot strafrechtelijke vervolging. Het is vervolgens aan de rechter om een oordeel te vellen. De rechter zal niet alleen toetsen of er sprake is geweest van de hiervoor beschreven noodweer, maar ook of er mogelijk sprake is van noodweer exces. Wanneer iemand de grenzen van noodweer overschrijdt door een hevige gemoedstoestand die is veroorzaakt door de aanranding van lijf, eerbaarheid of goed, zoals bijvoorbeeld een extreme paniekreactie, kan er sprake zijn van noodweer exces. Noodweer exces is net als noodweer niet strafbaar.

 

Binnen dit toetsingskader zullen de gedragingen van de 4 mannen door het OM en de rechter worden beoordeeld.