Ondernemers, vergeet (ook) de kleine letters (op een afleverbon) niet!

Algemene voorwaarden

De kleine letters, oftewel de algemene voorwaarden, komt men in de praktijk overal tegen. Denk hierbij aan de kleine letters op de (achterzijde van de) factuur, de offerte en/of de afleverbon. Deze kleine letters c.q. algemene voorwaarden bevatten veelal bepalingen die – indien van toepassing – de rechtsverhouding tussen partijen kunnen regelen en verder inkleuren. Dit kan nogal eens tot ongewenste gevolgen leiden. Zo kan de aansprakelijkheid worden beperkt, waardoor de schade waarmee een ondernemer wordt geconfronteerd, niet (volledig) kan worden verhaald op zijn contractspartij. Dit terwijl de schade juist is veroorzaakt door die contractspartij en de ondernemer niet eens op de hoogte was van een beperking van de aansprakelijkheid.

Hoge Raad / 9 oktober 2015

De toepasselijkheid van de algemene voorwaarden stond centraal in een recente uitspraak van de Hoge Raad. In de casus die aan deze uitspraak ten grondslag ligt was sprake van duurzame handelsrelatie en werd een beperking van de aansprakelijkheid vermeld op de afleverbon. De afleverbon was het eerste uitgewisselde document na de telefonische bestelling van de producten en werd door de afnemer ondertekend. Echter, op enig moment constateerde de afnemer schade aan de producten. De afnemer probeerde vervolgens deze schade te verhalen op de leverancier. De leverancier beriep zich als verweer op de beperking van die aansprakelijkheid, zoals die was vermeld op de ondertekende afleverbonnen. Partijen raakten verwikkeld in een procedure en aan de orde was de vraag of de algemene voorwaarden van toepassing waren en of de leverancier zich daarmee rechtsgeldig beriep op de beperking van de aansprakelijkheid. Het gerechtshof oordeelde uiteindelijk dat een beroep op de beperking van de aansprakelijkheid niet toekwam aan de leverancier, omdat op grond van het enkel bijsluiten van algemene voorwaarden bij een factuur niet kan worden geconcludeerd dat de toepasselijkheid van algemene voorwaarden is overeengekomen. In het verlengde daarvan oordeelde het gerechtshof dat dit alleen anders zou kunnen zijn, indien zou komen vast te staan dat de leverancier voorafgaande aan haar eerste leverantie een exemplaar van haar leveringsvoorwaarden aan de afnemer heeft toegezonden / ter hand gesteld met de mededeling dat deze van toepassing zijn op al haar levering. De Hoge Raad was het daar echter niet mee eens en vernietigde deze uitspraak. Volgens de Hoge Raad had het gerechtshof – kort gezegd – niet tot dit oordeel kunnen komen op basis van de wilsvertrouwensleer en tegen de achtergrond van de omstandigheden, dat (a.) er sprake is van een duurzame relatie (b.) op elke factuur diezelfde voorwaarden worden vermeld (c.) partijen professionele partijen zijn, (d.) dergelijke voorwaarden in de branche gebruikelijk zijn (e.) de afleverbon na iedere (telefonische) bestelling het eerste tussen partijen uitgewisselde document is, (f.) uit de ondertekening van de afleverbonnen volgt dat deze zijn gezien en van de daarop weergegeven tekst kennis is genomen en (g.) er nimmer is geprotesteerd tegen de beperking van de aansprakelijkheid. Ten onrechte heeft het hof deze omstandigheden naar het oordeel van de Hoge Raad niet ten grondslag gelegd aan haar oordeel.

Conclusie

Op basis van deze uitspraak en eerdere uitspraken over de toepasselijkheid van algemene voorwaarden kan concluderend worden gezegd dat oplettendheid bij kleine letters c.q. algemene voorwaarden op documenten geboden is. De kleine letters c.q. algemene voorwaarden kunnen immers afhankelijk van de omstandigheden van het geval ook van toepassing zijn tussen partijen, wanneer deze niet voorafgaand of tijdens het aangaan van de overeenkomst nadrukkelijk zijn overeengekomen, maar wanneer bijvoorbeeld wel sprake is van een duurzame handelsrelatie en de algemene voorwaarden later telkenmale op een afleverbon zijn vermeld. Hierdoor kunt u als ondernemer enerzijds ongewenst worden beperkt in uw rechten en anderzijds ongewenst ergens toe verplicht worden, terwijl u dit als ondernemer nimmer hebt beoogd.

mr. Maarten Riep, advocaat