Eigendomsvoorbehoud vs. Faillissement

Het aantal faillissementen neemt weliswaar af, maar er zullen altijd faillissementen blijven. Als schuldeiser is het van belang om u tegen de gevolgen van een faillissement (niet betaald krijgen van een factuur) te beschermen. Een van de mogelijkheden hierbij is het eigendomsvoorbehoud.

Wanneer een faillissement wordt uitgesproken, dan dienen zich vaak direct vele leveranciers/schuldeisers bij de curator aan, die de door hen geleverde en onbetaald gelaten producten willen komen ophalen op grond van een afgesproken eigendomsvoorbehoud.

Een curator zal een dergelijk verzoek pas honoreren wanneer hij heeft kunnen vaststellen dat er tussen partijen is afgesproken dat er onder eigendomsvoorbehoud geleverd zou worden, wat de omvang van dit eigendomsvoorbehoud is en of deze zaken daadwerkelijk aanwezig zijn.

Is er een eigendomsvoorbehoud overeengekomen?

Partijen die aanspraak maken op een eigendomsvoorbehoud verwijzen vaak naar een clausule in de algemene voorwaarden waaruit dit zou blijken.

Een in de algemene voorwaarden geformuleerd eigendomsvoorbehoud is echter onvoldoende om aan de curator aan te tonen dat er sprake is van een overeengekomen eigendomsvoorbehoud. Men zal daarnaast moeten aantonen dat de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden op de overeenkomst eveneens is overeengekomen.             

In de meest ideale situatie zou een leverancier dit kunnen aantonen middels een ondertekende overeenkomst, waarin de toepasselijkheid van deze algemene voorwaarden is afgesproken. Meestal echter wordt verwezen naar de door de leverancier verzonden facturen waarop staat dat die specifieke algemene voorwaarden van toepassing zijn.  Dat is op zich nog onvoldoende voor de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden. Enkel wanneer partijen al langer zaken doen en er al diverse malen een factuur is verzonden, mag ervan uitgegaan worden dat deze algemene voorwaarden van toepassing zijn.

Mijn advies is dan ook om voorafgaand aan de totstandkoming van een overeenkomst, ook direct af te spreken dat die specifieke algemene voorwaarden daarop van toepassing zijn en om deze algemene voorwaarden op de achterzijde van deze overeenkomst af te drukken of deze anders per telefax toe te zenden aan de afnemer. Dan kan er geen discussie ontstaan over de toepasselijkheid van deze specifieke algemene voorwaarden.

Wat is de omvang van het eigendomsvoorbehoud?

Clausules waarin eigendomsvoorbehoud wordt overeengekomen zijn grofweg in twee categorieën in te delen. Het beperkte en het uitgebreide eigendomsvoorbehoud.

Bij het beperkte eigendomsvoorbehoud geldt dat het eigendomsvoorbehoud betrekking heeft op zaken waarvan de factuur nog niet is betaald.

Het uitgebreide eigendomsvoorbehoud heeft betrekking op alle zaken die ooit zijn geleverd, ongeacht of voor die specifieke zaken de factuur is betaald. 

Het laat zich wel raden dat een uitgebreid eigendomsvoorbehoud beter is dan een beperkt eigendomsvoorbehoud.

Er zijn twee situaties waarin dit verschil snel duidelijk wordt.

Wanneer u diverse producten heeft geleverd en alleen de laatste zending is niet betaald, dan heeft u alleen recht op teruglevering van de laatste zending. Wanneer deze echter niet meer aanwezig is, bijvoorbeeld omdat deze producten zijn doorverkocht aan een eindafnemer, zal u niets van de curator meekrijgen wanneer u gebruik maakt van het beperkte eigendomsrecht. Zelfs niet wanneer het magazijn vol staat met zaken, die wel ooit door u zijn geleverd maar die zijn voldaan. Wanneer u een uitgebreid eigendomsvoorbehoud zou hanteren, dan zou u wel eerder geleverde en betaalde zaken van de curator meekrijgen.

Daarnaast komt de situatie vaak voor dat u als leverancier bijvoorbeeld maandelijks een paar dozen spijkers levert en dat uit de verpakking afgeleid kan worden dat u de leverancier bent, maar dat niet duidelijk is of deze spijkers nu wel of niet zijn betaald omdat niet zichtbaar is wanneer zij geleverd zijn. Dan heeft u een probleem wanneer u een beperkt eigendomsvoorbehoud hanteert. Wanneer u aanspraak maakt op uw eigendomsrechten, dan dient u te kunnen bewijzen dat het uw eigendom is. Omdat niet duidelijk is of deze spijkers betaald zijn, kunt u niet bewijzen of het eigendom daarvan wel of niet op uw klant is overgegaan. In dat geval valt de eigendom aan de curator toe. Bij toepassing van het uitgebreide eigendomsvoorbehoud, levert dit geen probleem op. Omdat u kunt bewijzen dat deze zaken door u zijn geleverd en er een betalingsachterstand is, is de eigendom daarvan nimmer op uw klant overgegaan. Daarmee kunt u eveneens bewijzen dat dit uw zaken zijn en zal de curator u deze zaken meegeven. 

Mijn advies is om altijd een uitgebreid eigendomsvoorbehoud te hanteren en om deze door één van onze advocaten te laten controleren. Het risico bij het eigendomsvoorbehoud bestaat namelijk dat wanneer deze te ruim is geformuleerd, hij nietig is en er dan helemaal geen sprake is van een eigendomsvoorbehoud.

Aanwezigheid zaken

In de meeste faillissementen is het merendeel van de onder eigendomsvoorbehoud geleverde zaken echter al verkocht of verwerkt. U vist dan in de regel achter het net, omdat de verkrijger te goeder trouw was en niet wist dat u formeel eigenaar van deze zaak was, en dat bij verwerking (met andere producten) uw eigendomsrecht eveneens teniet gaat. Maar zoals bij alles gelden er op iedere regel uitzonderingen. Mocht u zich afvragen of één van die uitzonderingen van toepassing is, dan kunt u deze vraag ook aan één van onze advocaten kwijt.

Maar ook wanneer de door u geleverde zaken bij de failliet aanwezig zijn, maar dat het niet aantoonbaar is dat deze zaken door u geleverd zijn, kan dit tot problemen leiden. U zal namelijk aannemelijk moeten maken dat deze zaken aan u toebehoren. Dit is eenvoudig weg op te lossen door op voorhand de door u te leveren zaken te voorzien van een uniek signaal dat deze zaken van u afkomstig zijn, bijvoorbeeld een sticker met daarop uw gegevens en de afleverdatum.

Wanneer u tegen een faillissement van één van uw afnemers aanloopt, staan wij u graag bij om de schade voor u zo klein mogelijk te houden. Maar voorkomen is beter dan genezen. Wij adviseren u dan ook graag over de mogelijkheden van het eigendomsvoorbehoud, maar ook over het vestigen van andere zekerheden om uw schade bij een eventueel faillissement van een afnemer zo veel mogelijk te beperken.

Voor vragen over dit onderwerp kunt u contact opnemen met mr. Marnix Mos.